Қайырлы күн, құрметті оқырмандар! Бүгін біз хедж-қор портфелін басқару туралы әңгімелесеміз. Сіздердің назарларыңызға Баламалы инвестициялар департаментінің директоры Андрей Кожокаруды ұсынамыз.

Андрей, хедж-қор портфелін басқару туралы айтқан кезде оқырмандарымызға нақты не туралы сөз болатынын айтып кетсеңіз.

- Қайырлы күн! Ең алдымен, мен хедж-қор портфелі туралы түсініктеме бергім келеді.

Тұжырымдамалық түрде біз хедж-қорларға инвестицияларды акциялар мен облигациялар сияқты кез келген басқа танымал активтер сыныбына инвестиция ретінде қарастыра аламыз. Бізде әр түрлі стратегиялардың қорларынан портфель құра отырып, әр түрлі хедж-қорларға инвестициялайтын капитал бар.

Хедж-қор белсенді басқарылатын қор болып табылады, оның инвестициялық мандаты оларды іске асырудың әр түрлі стратегиялары мен әдістерін қамтуы мүмкін - акциялар нарығында ұзақ және қысқа позицияларды ашатын хедж-қорлар, проблемалық активтермен мәмілелер жасайтын хедж-қорлар, макроэкономикалық факторлардың өзгеруіне негізделген позицияларды ашатын макро хедж-қорлар, кешенді стратегиялардың хедж-қорлары және басқалар.

Осылайша, әрбір хедж-қордың белгілі бір өтімділігі – инвестор қордан капиталды шығара алатын шарттар болады. Хедж-қордың өтімділігі көп жағдайда қолданылатын стратегияға байланысты. Мысалы, өтімді емес борыштық және үлестік құралдармен мәмілелер жасайтын қорлар көбінесе инвестицияланған сәттен бастап белгілі бір уақыт ішінде қаражатты алуға толық тыйым салуы (hard lock-up period), әр инвестор (investor-level gate) және бүкіл қор (fund-level gate) деңгейінде капиталды шығаруға шектеулері болуы мүмкін. Екінші жағынан, кейде көпшілікке сатылатын құралдармен салыстыруға болатын жоғары өтімділікті ұсынатын қорлар бар. Бұл санатқа акциялар нарығындағы стратегия қорларын, іргелі және сандық макростратегия қорларды (Global Macro, CTA және басқалары) жатқызуға болады – мұндай қорлар инвесторларға саудаланатын құралдардың жоғары өтімділігі есебінен бірнеше ай, апта немесе тіпті күндер ішінде барлық капиталды толығымен шығаруға мүмкіндік береді.

Хедж-қорлардың тағы бір ерекшелігі - олардың қолжетімділігі. Инвесторлар арасында жоғары сұранысқа ие кейбір қорлар сыртқы инвесторлар үшін толығымен немесе ішінара жабық болуы мүмкін. Хедж-қорлардың қосымша капиталды қабылдамауының негізгі себептері олардың стратегиялары белгілеген көлемдік шектеулер және белгілі бір нарықтық ортадағы инвестициялық мүмкіндіктердің шектелуі болып табылады. Үлкен инвестициялық көлем жағдайында хедж-қордың позициялары нарықтық бағаларға айтарлықтай әсер етіп, транзакциялық шығындарды ұлғайтуы және басқарушының пайдасын азайтуы мүмкін. Қордың стратегиясы мен моделіне байланысты басқарушы инвестицияларды өсіру кезінде көбінесе қосымша инвестициялық идеяларды қалыптастыру үшін инвестициялық қызметкерлер құрамының тиісті өсуін талап етеді. Мұндай жағдайларда инвесторлардың қосымша қаражатын тарту көлемі мен кезеңділігі хедж-қордың инвестициялық командасының өзгеру серпініне байланысты болады. Жабық хедж-қорлардың белгілі мысалдары - Citadel, De Shaw, Tiger Global және Element Capital болып келеді.

Осылайша, жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе, хедж-қор портфелін басқару техникалық жағынан дәстүрлі құралдар – акциялар мен облигациялар портфелін басқаруға ұқсас, бірақ хедж-қорлардың өтімділігі мен қолжетімділігінде шектеулер бар, сондай-ақ көптеген әр түрлі стратегиялар мен құралдарды қамтиды.

- Андрей, хедж-қор портфелін басқару кезінде нені ескеру керек?

- Көп жағдайда хедж-қор портфелі абсолютті кірістілік мандатына ие - кез келген нарықтық жағдайда пайда табу. Инвестициялық мақсаттар мен шектеулерді қамтитын портфель мандатын басшылыққа ала отырып, әр түрлі хедж-қорлар стратегияларының оңтайлы үлесі анықталады, содан кейін әрбір жеке стратегия бойынша ең үздік хедж-қорлар таңдалады.

Әрбір стратегияның оңтайлы үлесін анықтау үшін нарықтық күтулер, қор стратегиялары бойынша күтулер, сондай-ақ стратегиялардың тарихи нәтижелері ескеріледі. Хедж-қорлардың шектеулі өтімділігін ескере отырып, инвесторлар негізінен орта және ұзақ мерзімді нарықтық күтулерге назар аударады. Тәсілге байланысты инвесторлар белгілі бір хедж-қорларға тактикалық тұрғыда инвестиция сала алады. Мысалы, қор нарықтарының өсу кезеңінде қор нарығымен жоғары корреляция бар және тез дамып келе жатқан компанияларға инвестиция салатын акциялар нарығындағы стратегиялардың хедж-қорлары жоғары сұранысқа ие болуы мүмкін. Соңғы уақытта белгілі бір шикізат активтерінде және инфляция аясында борыштық құралдарда байқалғанға ұқсас айқын нарықтық трендтер болған кезде, сандық стратегияларды, соның ішінде CTA (trend-followers) қолданатын басқарушылар инвесторлар тарапынан күшті нәтижелер мен сұранысты бастан кешірді. Тәуекел активтерін сатудың шыңында кейбір инвесторлар дағдарыстан кейін нарықтарды қалпына келтіру кезеңінде күшті нәтижелерге қол жеткізуге бейім проблемалық активтерге (distressed debt and equity) мамандандырылған қорларға ауыса алады. 2021-2022 жылдары институционалдық инвесторлар макроэкономикалық факторларға байланысты бірқатар елдердің монетарлық және фискалдық саясатындағы елеулі өзгерістер аясында жақсы нәтижелер күтіп, макростратегиялардың хедж-қорларына белсенді инвестиция салды. Сондай-ақ, елдер арасындағы экономикалық, геосаяси және басқа да айырмашылықтарды басшылыққа ала отырып, инвесторлар география тұрғысынан белгілі бір нарықтарға мамандандырылған хедж-қорларға артықшылық беруі мүмкін.

Әдетте, хедж-қор портфелін басқарудың негізгі мақсаты - кез келген нарықтық ортада бір-бірімен үйлесетін қорларды таңдау және портфельде ұстап қалу. Өзгеретін нарық конъюнктурасы мен басқарушылардың нәтижелерін ескере отырып, инвесторлар белгілі бір қорлардағы позицияларды қысқарту және басқа қорларға инвестициялау арқылы портфельді мезгіл-мезгіл қайта теңестіруі керек. Хедж-қорлардың белгілі бір күндерде берілген кезеңділікпен алуды жүзеге асыру жөніндегі шарттарын ескере отырып, хедж-қорлардан ақшалай қаражатты ішінара немесе толық шығаруға сұраулар алдын ала жіберіледі. Портфельдегі хедж-қорлардан капиталды шығару есебінен жаңа хедж-қорларға инвестициялар жүргізу кезінде инвесторлар жаңа инвестицияларды қорландыру үшін мезгіл-мезгіл қарыз алуға жүгінуге мәжбүр. Бұдан әрі қарызға алынған қаражатты қайтару хедж-қорлардан алынатын капиталдың түсу шамасына қарай жүзеге асырылады. 

- Оқырмандарымызға хедж-қорларды таңдау қалай жүріп жатқанын айтып өтсеңіз?

- Хедж-қорға инвестиция салған кезде біз белгілі бір активтер портфелін сатып алмаймыз, ең алдымен, басқарушылардың инвестициялық дағдылары үшін ақы төлейміз. Хедж-қорларды таңдау кезінде басқарушы қолданатын стратегиялардың дәйектілігі мен мазмұнын, инвестициялық шешімдер қабылдау және портфель құру процестерінің тиімділігін, инвестициялық және операциялық топтардың тәжірибесін, соның ішінде қызметкерлердің ауысуы мен өтемақы құрылымын, тарихи нәтижелер мен олардың тұрақтылығын, басқарудағы активтердің өзгеру серпінін, тәуекелдерді басқару жүйесін, басқарушының инфрақұрылымын және басқа да көптеген факторларды талдау маңызды.

Хедж-қордың қазіргі инвесторларына ерекше назар аудару керек - белгілі бір қорда инвесторлардың қай түрі басым, қор бірнеше ірі инвесторларға тәуелді ме, қордың негізгі инвесторларынан капиталды шығару шарттары қандай және басқарушының қорға салған инвестицияларының үлесі қандай?

Хедж-қорға ұқсас қорлармен салыстырмалы талдау жүргізу қажет. Әр түрлі уақыт кезеңдерінде олардың нәтижелерін қарау, инвесторлар үшін жағдайларды салыстыру (өтімділік және комиссиялар) және бәсекелестермен салыстырғанда қарастырылып отырған қордың күшті және әлсіз жақтарын бөліп көрсету керек.

- Инвестиция салғаннан кейін хедж-қорды қадағалау қаншалықты маңызды?

- Жақсы сұрақ, иә, қорлар мен жалпы портфельді үнемі мониторингтеу хедж-қор портфелін белсенді басқарудың ажырамас бөлігі болып табылады.

Әрбір хедж-қорды бақылау процесінде басқарудағы активтердің серпініне, басқарушы топтың тұрақтылығына, қолданылатын стратегиялар мен инвестициялау географиясы бойынша активтерді бөлудегі өзгерістерге, сондай-ақ хедж-қордың нәтижелеріне әсер етуі мүмкін кез келген басқа өзгерістерге назар аудару маңызды. Өтімді емес позициялар болған жағдайда олардың есебін жүргізу керек. Қордың позициясын тұрақты негізде бағалау қажет – ұзақ позициялар, қысқа позициялар, әр түрлі құралдар мен секторлар бойынша тәуекелге гросс және нетто ұшырағыштық. Позициялаудың егжей-тегжейлі талдауын сондай-ақ қорлар мен олардың әр түрлі нарық факторларына жиынтық ұшырағыштығын ескере отырып, хедж-қорлардың бүкіл портфелі деңгейінде жүргізу қажет.

- Сіз хедж-қорларды басқа активтер сыныптарымен салыстырғанда қалай сипаттай аласыз?

- Активтердің көптеген сыныптары үшін инвестициялық нәтижелер нарықтық ортаға және инвестициялық көкжиекке байланысты.  Мысалы, жеке капитал қорлары мен көпшілікке сатылатын акциялардан тұратын портфельдер күшті нәтиже көрсетуі мүмкін, бірақ, әдетте, өсіп келе жатқан қор нарықтарында. Облигацияларда инфляциядан қорғаныс, өзгермелі пайыздық мөлшерлеме болуы мүмкін және белгілі бір кірісті қамтамасыз етуі мүмкін, бірақ олардың жиынтық кірістілігі әрқашан инфляция мен пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруіне бейім. Кез келген актив нарық жағдайына байланысты қымбаттауы немесе арзандауы мүмкін. Хедж-қорлар әр түрлі активтерде ұзақ және қысқа позицияларды аша алады және позицияны серпінді түрде өзгерте алады, сол арқылы құралдар құнының өсуі мен құлдырауын қамтиды. Бұл модельде сәтті хедж-қорлар үнемі пайда табуға мүмкіндік алады.

- Хедж-қор нарығындағы соңғы нәтижелерге түсініктеме бере аласыз ба? 2023 жылға қандай болжамдар ескерілуі керек?

- Hedge Fund Research мәліметтері бойынша, 2022 жылы макростратегия хедж-қорлары күшті нәтижелер көрсетті. Теріс нәтижелерді акциялар нарығындағы стратегиялардың хедж-қорлары, оқиғалар стратегиясының қорлары және дамушы нарықтарға шоғырланған қорлар көрсетті. Әрбір жеке стратегия бойынша басқарушының нәтижелерінде жоғары дисперсия байқалды. Жалпы алғанда, 2022 жылы пайыздық мөлшерлемелердің өсуіне сезімталдығы жоғары тәуекелді активтерде ұзақ позицияларды ұстайтын хедж-қорлар негізгі шығынға ұшырады деп айтуға болады.

2023 жылы нарық құбылмалылығының жоғарылауы және әр түрлі елдердегі монетарлық және фискалдық саясаттағы өзгерістердің жалғасуы күтілуде, бұл басқарушы макростратегияларға көптеген мүмкіндіктер береді.

2022 жылы айтарлықтай шығынға ұшыраған акциялар нарығындағы стратегиялардың хедж-қорлары 2023 жылы компаниялардың нәтижелеріндегі жоғары дисперсия жағдайында нәтижелерді жақсарта алады. Бұл ретте басқарушыларға портфельдерді қорғау үшін жекелеген эмитенттердің тәуекелдеріне назар аудара отырып, хеджирлеу есебінен макроэкономикалық факторларға позициялардың әсерін барынша азайту қажет болады.

Проблемалық активтерге маманданған басқарушылар үшін жаңа мүмкіндіктер күтілуде. Инфляция жағдайында операциялық шығыстардың өсуі және айтарлықтай қарыздық жүктемесі бар компаниялар үшін қаржыландырудың жоғары құны хедж-қорлар үшін мүмкіндіктер туғыза отырып, дефолттың өсуіне және облигациялар мен қарыздарды қайта құрылымдауға ықпал етеді.

География бойынша бөліністе қазіргі уақытта дамушы нарықтардағы активтер тартымды құндылыққа ие. Бұл ретте АҚШ-тағы жоғары пайыздық мөлшерлемелердің сақталуы, жергілікті инфляция және геосаяси тәуекелдер, атап айтқанда, Ресей мен Украина арасындағы қарама-қайшылық қазіргі уақытта осы активтер құнының өсу әлеуетін шектейді. Құрылымдық өсу драйверлері Азия аймағында сақталады. Қытайда COVID-19 пандемиясымен байланысты шектеулерді алып тастау арқылы экономикалық белсенділіктің артуы күтілуде. Үкімет қолдайтын секторлар айтарлықтай өсу қорына ие. Жаһандық жеткізу тізбегінің бұзылуы аясында Үндістан қуаттың бір бөлігін Қытайдан көшіру арқылы өндірістік базаны құру мүмкіндігіне ие. Сондай-ақ Үндістанда тұтыну секторы айтарлықтай өсу әлеуетіне ие. Жапония экономиканың тұрақты жағдайы және корпоративтік секторды жандандыру бойынша жүргізіліп жатқан саясат есебінен белсенді басқарушылар үшін бірқатар тартымды инвестициялық мүмкіндіктерді ұсынады. АҚШ пен Еуропада экономикалық көрсеткіштердің көп бағытты серпінін және кейіннен қалпына келупен рецессияның басталу ықтималдығын ескере отырып, белсенді басқарушылар ұзақ және қысқа позицияларды ашу мүмкіндіктерін көреді.

Жалпы, 2022 жылы пайыздық мөлшерлемелердің өсуін ескере отырып, көптеген хедж-қорлардың басқарушылары 2023 жылдың 1-жартыжылдығында әлемдік экономикаға қысымның сақталуын және оның кейіннен біртіндеп қалпына келуін күтуде. Бұл ретте бірқатар басқарушылар орта мерзімді перспективада инфляцияның жоғарылауын сақтай отырып, тәуекелді активтерді жаппай сату ықтималдығына жол береді.

 - Андрей, уақыт бөлгеніңіз және танымдық тақырыппен бөліскеніңіз үшін рахмет! Сіздің қызметіңізге сәттілік тілейміз!